door Vincent van de Vrede
Fokas Holthuis en Paul Snijders over het 'mooiste vak wat er is
Het normale tweedehands boek mijden ze. Fokas Holthuis en Paul Snijders, antiquaren in Den Haag, hebben zich toegelegd op verschillende specialisaties. Fokas (een vergrieksing van 'Fokko') op de vaderlandse letteren, Paul op buitenissige boeken of manuscripten. Twee zaken onder een dak. Samenvoegen is moeilijk door de verschillende databaseprogramma's die de heren gebruiken, vandaar dat men ze onder verschillende namen vindt op Antiqbook: Paulbooks en antiquariaat Fokas Holthuis. Een verslag in thema's van een prettig gesprek.
Tegennatuurlijke Letteren
Fokas: 'Ik ontmoette Paul in 1986 bij het Genootschap der Tegennatuurlijke Letteren, waar we nog steeds komen. Een literaire club waarvan ook Robert Long, Harry G.M. Prick en Ab van der Steur lid waren. Johan Polak (van uitgeverij Athenaeum-Polak & Van Gennep, red.) was de beschermheer. In 2001 zijn we getrouwd. Toen we elkaar leerden kennen, waren we al wel met boeken bezig. Alleen hadden we nog geen eigen zaken.' Paul: 'Mijn vak is van oorsprong het boekdrukken, al ben ik daarin niet actief geweest. Na mijn opleiding werkte ik bij De Slegte. In de loop van de jaren negentig begon ik zelf boeken te verkopen.' Fokas: 'Ik was een gesjeesde student, zoals je wel vaker ziet bij antiquaren. Altijd al bezig met boeken, altijd die interesse gehad. Ab van der Steur maakte me enthousiast voor het antiquariaat. Hij zei: 'Kijk, je neemt een schriftje. Links schrijf je wat je verkoopt, rechts je inkoop. Het werkt simpel!' Zo ben ik het vak ingerold. Ik heb ook nog een tijd een zaak op de Nieuwezijds Voorburgwal gehad, met Geert Postma en Hein Exalto. Daar bleek toch dat een open winkel hebben niets voor mij is. Ik zat daar dan van elf tot zes en had de krant om twee uur al drie keer uit. En het verdiende slecht.'
Links Fokas Holthuis, rechts Paul Snijders. Foto Jan Carel Warffemius
Uiteindelijk begon Fokas in 1994 voor zichzelf. Specialisatie: bijzondere drukken en manuscripten uit de Nederlandse letteren. Paul kwam in 2001 bij de zaak, met zijn Paulbooks. Hij richt zich meer op bijzondere Engelse boeken, ephemera en erotica. Het samenvoegen van hun boekbestanden kan veel logistiek gemak opleveren, maar het blijkt moeilijk, aldus Fokas:
'Ik werk met BookCase, een programma dat menig collega zal kennen. Ik ben er verknocht aan, maar het is sterk verouderd. Op een dag kocht ik daarom ABC. Het was geen succes. Ik heb er een middag naar zitten kijken, maar ik werd er knettergek van.' Paul: ' Ik gebruik al jaren Homebase. Overigens, al zouden we de bestanden samenvoegen, dan zit je nog met een verschil in stijl. We beschrijven heel anders. Ik houd van uitgebreide, bloemrijke beschrijvingen, Fokas is meer zakelijk. Onze zaak draait dus echt op twee poten.'
Markten en internet
Paul: 'Vroeger bracht je vier keer per jaar een catalogus uit, en dan had je het even druk. Daarnaast probeerde je zoveel mogelijk markten te doen. Voor klanten biedt een beurs of markt een ideale mogelijkheid: veel boekhandelaren op een plek bij elkaar, zo hoef je niet het hele land door te reizen. Er lijken wel steeds meer markten bij te komen, maar de verkoop is de laatste jaren gedaald.' Fokas: 'Zeker. Het publiek lijkt minder happig. Leiden viel mij laatst erg tegen. Wij doen weinig beurzen meer: Antwerpen, Mechelen, de PTA en de beurzen van de BOB natuurlijk.'
Paul: 'De komst van internet heeft een markt gebracht die altijd open is en meer boekhandelaren verenigt dan de grootste beurs of markt. Mede door de opkomst van deze 24-uurs markt is de handel commerciëler geworden. Maar of dat nou erg is? Ik vind van niet. Prijzen van boeken die twintig keer voorkomen zijn omlaag gegaan, maar zeldzame boeken worden duurder. Het mes snijdt aan twee kanten. Ik vind dat internet een verbetering is. Je bent niet meer zo afhankelijk van de paar catalogi die je vroeger in een jaar maakte, momenten van drukte waarna het weer maanden rustig was. Nee, elke dag druppelen de bestellingen binnen. Het is meer gelijkmatig. En ik geniet ook van de contacten. Ik heb veel Amerikaanse klanten. Mensen die je helemaal niet kent, en met wie je toch een leuk en persoonlijk contact kunt hebben. En dat alleen via de mail.'
De antiquaar en de toekomst
Fokas: 'Antiquaren die in internet een bedreiging zien, passen in een traditie. Het is al honderd jaar mode onder antiquaren om te klagen. Dat was vroeger al zo, toen we nog dubbeltjes hadden, en dat blijft. Kijk, je gaat het vak in omdat je iets met boeken hebt. Je wilt er iets mee doen. Velen zijn boekhandelaar omdat het hun hobby is. Ik snap ook best dat mensen niet het vak in gaan om rijk te worden, maar om lekker met boeken bezig te zijn in de warmte van een snorrende kachel. Maar wil je overleven, dan kun je niet om internet en de verdere commercialisering heen.'
De liefde voor de boeken is natuurlijk voor veel boekhandelaren een reden om het vak in te gaan. Zien de heren nog meer typische eigenschappen van de antiquaar in het algemeen?
Paul: 'Nee, ik geloof niet dat je dat kunt generaliseren. Het enige wat ik kan zeggen is dat antiquaren bijna altijd individualisten zijn.' Fokas: 'Ook de achtergrond verschilt zo. Wij bezoeken wekelijks de markten op het Plein en het Lange Voorhout. Wie zie je daar? Harrie Lanting van antiquariaat Leest, die heeft vroeger een café gehad. Peter Schoonbeek had vroeger een hengelsportwinkel. Paul Gamers uit Baarn zat in de verpleging. Ik bedoel maar, het is heel divers. Ook denken sommigen dat antiquaren altijd chaotisch zijn. Maar bij ons gaat dat alleen voor mij op, Paul is heel netjes.'
Sommige handelaren zijn ook bezorgd dat de echte verzamelaars uitsterven. Paul denkt van niet:
'Onze ervaring is heel anders. Ook de jongere generaties blijven verzamelen. Een van onze goede vrienden en klanten is een jongen van begin twintig. Hij heeft een grote verzameling Emants, Benno Barnard, Belcampo en A. Marja. Zo zijn er meer jonge verzamelaars. Ik ben optimistisch over de toekomst, dit vak zal altijd doorgaan.'
Luxe vorm van verzamelen
Fokas: 'Onze voorraad staat bij ons thuis. We hebben ruim twintigduizend boeken, waarvan er nog maar vierduizend zijn ingevoerd. Ik mis de discipline om er weer duizenden in te voeren. En dat is jammer, want veel van onze mooiste werken staan nog niet online. Dat heeft trouwens ook andere redenen. Als we iets inkopen, laten we het vaak een tijdje op de plank staan, om er eerst zelf eens van te genieten. Later doen we het dan van de hand. We zijn eigenlijk een luxe soort van verzamelaars, met een steeds wisselende collectie.' Paul: 'Maar in veel gevallen is het sowieso raadzaam om niet te snel iets te verkopen. Je moet de tijd nemen om een goede prijs te bepalen. En sommige werken stijgen na enkele jaren alweer flink in waarde. Momenteel hebben we een verzameling van Oscar Wilde, onder meer een handgeschreven brief van hem. Honderden handgeschreven gedichten van Willem de Mérode. Of neem onze collectie handschriften van Louis Paul Boon. We gaan daar eerst een tijdje op zitten zeg maar, en dan komt er misschien volgend jaar wel een catalogus van.' Fokas: 'Het is ook niet zo dat de inkoop binnenstroomt. Veel komt van onze vrienden en vaste klanten en beurzen. Soms gaat het vanzelf. Zo zitten we vaak op een terras op het Lange Voorhout. Laatst kwam er iemand vragen of we nog een brief van Reve wilden kopen. Dat ging dus gemakkelijk. Meestal kopen we maar enkele boeken per keer in, drie planken tegelijk is echt een uitzondering. En elk boek heeft een eigen verhaal. Zo had ik eens een gesigneerde Aubrey Beardsley gekocht. Op intuďtie, ik had er nog nooit een gezien. Op het net bleek het ook niet voor te komen. Na enkele jaren heb ik het op internet gezet. Diezelfde dag was het weg, verkocht aan een handelaar. Nog steeds vragen mensen of ik het boek nog heb. Dat was dus iets bijzonders.'
Mooiste vak
Paul: 'Ik vind bezig zijn met boeken het mooiste vak wat er is. Zeker zoals wij het kunnen doen, zonder de verplichting van een open winkel. Je hebt alle vrijheid. Als ik een dag naar Amsterdam wil, kan ik dat doen. Heb ik overdag geen behoefte aan invoeren, dan werk ik 's nachts. Er zijn geen verplichtingen.' Fokas: 'Ik sluit me bij je aan. Ik zit de hele dag bij mijn handbibliotheek, altijd letters voor mijn neus. Ik zie me dit nog jaren doen. Heerlijk.'