door Vincent van de Vrede
Dienaar der Omstandigheden
Op een wel bijzondere locatie: in een voormalig kerkgebouw in zijn achtertuin. Knigge begon in 2000 en voert een algemeen antiquariaat, met nadruk op de beleving: menswetenschappen, kunst en literatuur, en alles wat daar rond verschenen is. Sinds 2002 is hij ook op internet actief, nu met zo'n 8000 boeken.
ontwerp max kisman
Er zullen niet veel mensen zijn met een kerk in hun achtertuin.
'Nee, dat is vrij bijzonder natuurlijk. 't Is zo: voorheen betrof het een villa met een grote tuin. In de zestiger jaren heeft de toenmalige eigenaar,
de Doopsgezinde Gemeente, een kerkgebouw neergezet en de villa als pastorie in gebruik genomen. Toen wij het kochten lieten we de kerk aanvankelijk
leegstaan. Ik heb sociologie gestudeerd, nog in die kommervolle jaren tachtig, en heb vervolgens de opleiding tot verpleegkundige gedaan. Later was ik meer thuis en zorgde voor de kinderen en deed de huishouding. Mijn echtgenote is duidelijk de beschermvrouwe van het geheel. Zo'n zes jaar geleden voelde ik weer mijn oude liefde voor het boekenvak opkomen. Ik heb na de middelbare school enkele jaren in een Groninger boekhandel gewerkt en dat heeft grote indruk op mij gemaakt. Dus ik ging
werken in een nieuwe boekenzaak hier in de regio, maar dat bleek niks. Ik kwam terecht op de afdeling vlakgummen en cd-roms, niet echt iets waar ik me prettig bij voelde.
Nee, ik wilde een eigen zaak, een antiquariaat. Mijn vrouw stond volledig achter het plan en ik ging op zoek naar een pand in de binnenstad van Hengelo, waar we wonen. Maar niets hoor. Alles was te duur of anderszins onhaalbaar. Toen kwamen we op het idee om het kerkgebouw in onze achtertuin te gebruiken. Inmiddels is het pand al flink veranderd: de lage plafonds zijn eruit en via een trap kun je nu balkons bereiken, waarop ook boeken en kunst te vinden zijn. Het heeft echt de sfeer van een oude
bibliotheek. Vrij uniek en sfeervol, ik ben er heel blij mee. De boeken en de kunst staan dus in dezelfde ruimte, maar elk onderdeel komt volledig tot zijn recht.
Als omschrijving heb ik op mijn homepage bij Antiqbook staan:
Dienaar der Omstandigheden.
Brengt in de voormalig doopsgezinde kerk
van Hengelo het woord terug maar ook de geest.
Als antiquariaat en als expositieruimte.
Dit om het verband met de oude functie van het gebouw als kerk aan te geven.'
Het klinkt stichtelijk. Schijnheilig of vroom bedoeld?
'Ha, eerder schijnheilig dan vroom. Ik ben niet meer gelovig. Wel zeer gereformeerd, calvinistisch opgevoed. Ach, misschien is het wel een beetje als protest tegen mijn oude geloof bedoeld. Ik heb sinds kort ook dakramen, dus ik zou er nog bij kunnen zetten dat ik ook het Licht terugbreng. Maar goed, dat is misschien weer overdreven.'
Wat wil dat zeggen: 'Dienaar der Omstandigheden' ?
'Het leven, de omstandigheden, doen zich aan je voor en je hebt er maar mee om te gaan. Veel plannen maken heeft vaak weinig zin, omdat je niet weet wat de toekomst brengt. Je hebt je aan te passen, je probeert een gunstige draai aan de omstandigheden te geven en dat is het. Aanvaarding is belangrijk. Misschien speelt mijn calvinistische opvoeding daar wel een rol in. Sommige mensen denken dat ik er een soort opportunisme mee bedoel, of misschien zelfs fatalisme. Maar ik onderga niet gedwee het lot, ik zeg alleen dat je grotendeels afhankelijk bent van wat het leven je brengt. En daar probeer ik dan zo goed mogelijk mee om te gaan. In die zin noem ik me dus een dienaar der omstandigheden.'
U combineert de boekenzaak met een galerie. (Ik spreek het woord op zijn frans uit, Jan Knigge repliceert:)
' Eh, je mag het wel op zijn Nederlands uitspreken, gewoon galerie; maar beter nog is expositieruimte. Ik ga niet voor een exclusieve stijl, tenslotte blijft het een combinatie van een galerie en antiquariaat. Voorwaarde is dat ik het zelf goed vind. En dan is nogal wat mogelijk. Noem het intuitie. Ik ben niet onderlegd, mis het vocabulaire. Ben geen man van grote woorden. Ik ben een liefhebber, zeg maar. En het pand leent zich er goed voor. Ik vind het zo net wat interessanter dan alleen de boeken en winkeltje spelen.
grafiek elsbeth cochius
Merkt u iets van de terugloop in winkelbezoek, iets waar veel antiquaren mee kampen?
'Ik heb nooit veel bezoek gehad: mijn grootste omzet haal ik dan ook uit internet. Maar de winkel blijft open, al zou er nog maar één klant per week komen. Ja, het lijkt wel een beetje op het verhaal over Sodom en Gomorra. Iedereen weet dat een antiquaar het niet voor het Grote Geld doet, maar let wel: een beetje omzet vind ik belangrijk. Het is een spel en dat wordt serieus gespeeld.Wat ik doe, wil ik serieus doen. In het begin had ik er wel moeite mee om geld te vragen, of vond ik dat ik te veel vroeg. Ik had zelfs planken met gratis boeken, waar duchtig uit werd geplukt. Maar dat vond ik later ook weer overdreven. Mensen mogen best betalen voor een boek, want daarmee geven ze ook aan dat ze het iets waard vinden. Alleen zijn sommige prijzen echt belachelijk hoog voor mijn gevoel, als je kijkt naar de intrinsieke waarde van een boek. Neem nou het boekenweekgeschenk Het kleine geschenk van net na de oorlog, echt een dingetje van niks, waar toch al gauw een paar tientjes voor wordt neergeteld. Ik kies dan meestal een beetje een ondergrens, want het moet wel in verhouding staan.'
Een boekhandelaar die leest, gaat failliet. Zo luidt althans een gezegde. Slaat u nog wel eens een boek open?
'O zeker, lezen is het fijnste wat er is. Alleen lees ik niet zo snel. Dat vind ik wel jammer. En dan ben ik momenteel ook nog bezig met van die dikke Russen, zoals Dostojevski. De Idioot vond ik geen sterk boek. Maar de Gebroeders Karamazov is ronduit onnavolgbaar, wat een idioten! Gogol vind ik fantastisch. En momenteel lees ik Oorlog en Vrede, een werk waar ik misschien een andere verwachting van had, erg mooi, ook wel vreselijk sentimenteel, maar toch gewoon een roman uit de negentiende eeuw vol hartstocht en drama.'
