door Vincent van de Vrede
Een heerlijke manier om je brood te verdienen
Hoe bent u in het vak beland?
Ik heb jaren op de beurs gewerkt in Amsterdam. Dat was een hectische tijd, zeker met de crashes van ’87 en ’89. Langzaamaan kon het werk mij steeds minder boeien. Bovendien deelde ik weinig interesses met collega’s. Zodoende ging ik steeds meer met tegenzin naar mijn werk. Op een dag besloot ik dan ook dat het roer radicaal om moest.
Ik verruilde mijn Van Bommels voor een stel comfortabele gympen en kocht een rugzak. Mijn idee was om van Marokko naar Zuid-Afrika te reizen, dwars over het continent.
Tijdens het reizen zou ik vast ontdekken wat ik nu werkelijk wilde gaan doen. Toen ik terugkwam van mijn wereldreis wist ik bijkans nog minder wat ik wilde dan voor mijn vertrek. Maar met tegenzin naar mijn werk gaan, dat nooit meer. Na veel baantjes in binnen- en buitenland waarbij de inkomsten niet het belangrijkste waren, kwam ik medio jaren negentig in het antiquariaat terecht. In diezelfde tijd kwam het internet op, waarmee ik in mijn vrije tijd experimenteerde. Ik heb ook nog serieus geprobeerd om een commercieel succes te maken van enkele websites.
Aanvankelijk lukte dat goed met een website via welke ik thee verkocht. Ook heb ik met een vriend een site opgezet waarop schrijvers in contact konden komen met uitgevers. Thee verkopen vond ik uiteindelijk toch niet interessant genoeg. Mijn vrouw Hagar en ik concentreerden ons dus op de bemiddelingssite. Deze was erg populair, maar toen de internetzeepbel eind jaren negentig knapte waren we gedwongen met de site te stoppen. Een grote teleurstelling, want wat moesten we nu?
Toen maakten we de keuze om een boekhandel te beginnen. Dat was in 2001. Na verschillende steden overwogen te hebben, vielen we uiteindelijk voor de charme van het Hanzestadje Zutphen. In het centrum vonden wij een prachtig pand in een gezellig steegje. Na ruim drie jaar zijn we niettemin gestopt met de winkel en verder gegaan als gesloten antiquariaat in Twello. De winkel was niet renderend. Het laatste jaar verkochten wij 10% via de winkel en 90% via het internet. Het catalogiseren van de boeken en het verwerken van de bestellingen nam bovendien zoveel tijd in beslag dat we ook geen tijd meer hadden voor de winkel.
Hoe heeft u het antiquariaat opgezet?
De eerste voorraad bestond voor een deel uit een selectie van onze privé-bibliotheek. Daarnaast kochten wij voor de opening van de winkel in op veilingen en bij particulieren. In eerste instantie moesten de planken vol. Later werden wij steeds kieskeuriger en hebben we ook veel van onze beginvoorraad vervangen.
Ruim een jaar na de start van de winkel kochten wij onze eerste echt grote partij in van de zoon van een overleden collega. In het voorjaar van 2005 hebben we bovendien de boeken van antiquariaat Brantas overgenomen. Deze zaak werd geleid door Theo en Lies Strijker, met wie we al langer bevriend waren. De overname verliep soepel, maar voor de tweede keer binnen een half jaar hadden we een enorme klus te klaren. En dat terwijl het normale werk niet stil stond. Je verhuist niet zomaar 15000 boeken! Zonder de hulp van enkele vrienden en van mijn broer in het bijzonder hadden wij dit nooit gered. We beschikken nu over een voorraad van ruim 25000 boeken.
Wat zijn uw specialisaties?
Utz legt enige nadruk op antroposofie, esoterie en spirituele zaken. In deze regio wordt dat veel verkocht. Door de overname van Brantas en een recentelijk grote inkoop hebben wij bovendien enkele duizenden jeugd- en prentenboeken erbij. Ons aanbod is overigens breder, net als onze belangstelling.
Vanwaar de naam ‘Utz’?
Een naam bedenken voor een onderneming is nooit mijn sterkste punt geweest. We zochten naar een korte naam die makkelijk te onthouden was. De roman Utz van Bruce Chatwin heb ik altijd een klein juweel gevonden. Het verhaal gaat over Caspar Utz, een porseleinverzamelaar. Het is eind jaren zestig en de Russen hebben Praag bezet om de Lenteopstand de kop in te drukken. Utz probeert ten koste van alles zijn verzameling bij elkaar te houden. Op onze website staat het waargebeurde verhaal dat Chatwin inspireerde. Onlangs ontdekt en heel verrassend.
De naam van onze zaak werd dus Utz. Achteraf bleek pas hoe weinig mensen het boek kenden. De naam wordt meestal uitgesproken als afkorting, ‘U.T.Z.’ Achter mijn bureau hoorde ik voorbijgangers ook wel eens zeggen 'Aha, UiTZoeken..'
Kunt u ‘Utz’ in een zin typeren?
Een heerlijke manier om je brood te verdienen!
Wat is uw visie op de prijsontwikkeling van boeken via internet?
De internethandel heeft een grote invloed op de prijs van het tweedehands en antiquarische boek. Ik hoor nog al eens de klacht dat door de komst van het internet de prijzen zijn gestegen. Volgens mij ligt het meer genuanceerd. Vijf tot tien jaar geleden werd een boek zeldzaam genoemd als je er wel vijfentwintig winkels voor moest afstruinen eer je het vond. Nu blijken veel titels bij het intikken op internet aanzienlijk minder schaars dan oorspronkelijk gedacht werd. Doordat het aanbod op internet makkelijk te vinden en te vergelijken is gaat de prijs omlaag.
Hierbij wil ik beginnende collega's graag waarschuwen voor een fout die je al snel maakt. Verkopen lijkt zo gemakkelijk. Je gaat gewoon een stukje onder de laagste prijs van je collega's zitten en de eerste gegadigde koopt jouw boek. Maar zo simpel is het niet. Twee dagen later komt er namelijk weer zo'n slimme collega die precies hetzelfde doet. De week daarop volgt een ander. Zo is jouw prijs ook niet meer de laagste. Dit zet een negatieve prijsspiraal in werking. Deze heeft voor zowel boekhandelaar als klant grote gevolgen. Je bent gedwongen je boeken steeds goedkoper aan te bieden en houdt dus minder geld over. De verkoopprijs is immers belachelijk laag geworden. Bovendien moet je van deze ook nog je btw en andere vaste kosten aftrekken. Zo wordt het steeds moeilijker om nog kwalitatief goede boeken in te kopen. Een klant die leuke boeken aanbiedt, verwacht daar immers ook een fatsoenlijke prijs voor. Maar hoe kun je zo'n klant die bieden als je zelf al nauwelijks geld voor inkoop overhoudt?
De andere invloed van internet op de prijsvorming van boeken treedt op bij de echt zeldzame antiquarische boeken. Voor deze boeken ligt nu plotseling een veel grotere markt open, met aanzienlijk meer vraag dan aanbod. Hierdoor gaan de betreffende prijzen inderdaad fors omhoog.
Wat is uw ervaring met Antiqbook?
Wij zijn nu vijf jaar aangesloten bij Antiqbook. Onze ervaringen zijn zeer goed. De website is zeer betrouwbaar, de kosten zijn reëel. Piet Wesselman is altijd even behulpzaam. Hij lijkt ook veel aandacht te schenken aan zoekmachinemarketing, wat zeer belangrijk is. Zo wordt het aanbod van Antiqbook ook door Google en sites als Addall gevonden.