Victor Hugo
Victor Hugo was een van de grootste Franse schrijvers van de negentiende eeuw. Hij schreef onder meer poëzie, romans en toneelstukken. Van zijn vele tientallen werken –Hugo was zeer productief- zijn er vandaag de dag maar enkele, die nog een groot publiek bereiken, onder meer Les Misérables en Nôtre-Dame de Paris. Dat komt mede door de commerciële successen die er van zijn gemaakt als musical en op het witte doek. Hugo was echter meer dan schrijver: hij bemoeide zich ook intensief met de politiek van zijn tijd, zo zat hij zelfs in de senaat en was hij enkele jaren na het revolutiejaar 1848 gedwongen in ballingschap te gaan. Eenmaal terug nam zijn roem nog verder toe. Een klein overzicht van zijn leven en werk.
Manifest romantiek
Victor Hugo (1802-1885) trouwde al vroeg, met Adèle Foucher (1821-?).
Zijn jeugdliefde was echter het schrijven: op zeventienjarige leeftijd voltooide
hij reeds zijn eerste roman,
Bug Jargal. In 1822 kreeg hij enige bekendheid met de bundel
Odes et poésies diverses. Hij was op dat moment nog niet echt romanticus.
Dat werd hij eigenlijk pas enkele jaren later, toen hij in 1827 feitelijk het
manifest van de romantiek schreef in de vorm van zijn voorwoord bij het stuk Cromwell.
Daarin breekt hij onder meer met de eenheid van plaats, tijd en handeling,
die de klassieke literatuur aanhield voor toneelstukken. Ook staat hij een
mengeling van vormen voor, kortom hij pleit voor vrijheid en legt de nadruk op
de expressie van de kunstenaar. Zijn toneelstuk Hernani (1830) illustreert goed Hugo’s
ideeën. Verder:
Marie Tudor en
Lucrèce Borgia (beiden 1833).
Aanvankelijk was er veel protest
tegen de nieuwe ideeën, maar al snel werd de romantiek de heersende stroming
en zag men Hugo als een van haar belangrijkste vertegenwoordigers.
In 1841 mocht hij dan ook toetreden tot de Académie Française.
Ballingschap
Tussen 1840 en 1850 schreef Hugo weinig. Zijn schrijfkunst stagneerde, hij richtte zich meer op de politiek, waar hij al snel succesvol bleek: zo trad hij 1845 toe tot de Senaat. De roerige jaren tussen 1848, het revolutiejaar, en 1852, kostten hem uiteindelijk zijn politieke loopbaan en dwongen hem tot ballingschap: tussen 1852 en 1870 woonde hij dan ook in Jersey en Guernsey. Hugo hield namelijk sterk vast aan zijn republikeinse opvattingen en aanvaardde daarom ook de uiterste consequentie: verbannen worden. Voor zijn literaire werk werd het jaar 1852 een echt keerpunt. Wat hij voor die tijd schreef, was goed, maar het werk dat hij in ballingschap schreef, is meesterlijk. Zoals wel vaker werken frustratie en miskenning goed als brandstof voor het schrijven. In 1870 werd opnieuw de Republiek uitgeroepen en keerde Hugo triomfantelijk terug naar Frankrijk, waar hij zeer geëerd werd. Nadat hij in 1878 een hartaanval had gekregen, ervaarde hij een afname van zijn krachten en schreef hij nog maar weinig. Door de enorme productiviteit uit de jaren in ballingschap, bleef echter jaarlijks nieuw werk van hem uitkomen. Nog lang na zijn dood zou overigens nieuw werk verschijnen, onder meer in 1942.
Poëzie
Misschien wel het belangrijkste dichtwerk dat Hugo naliet, is het uit vier delen bestaande La Légende des Siècles, waarin hij grote delen van de wereldgeschiedenis behandelt. Het verscheen tussen 1859 en 1883. Overigens is de toekomstvisie die eruit spreekt, saillant: Hugo lijkt de wereldoorlogen en zelfs de ruimtevaart te voorzien. Verder belangrijk is Les orientales uit 1829. Hierin breekt hij met de klassieke strakke dichtvorm van de alexandrijn.
Romans
Hugo schreef negen romans, waarvan Nötre Dame de Paris (1831) en Les Miserables (1862) de bekendste zijn. In de eerste speelt zich tegen de achtergrond van het Parijs uit de vijftiende eeuw, de droevige geschiedenis af van klokkenluider Quasimodo, die wanhopig en tevergeefs zijn beminde Esmeralda voor zich probeert te winnen. Er is een Nederlandse vertaling verschenen: De klokkenluider van Parijs. In Les Miserables, e en ruim 1200 pagina’s tellend verhaal, staat het avontuurlijke leven van Jean Valjean centraal, een kruimeldief die een arm weesmeisje redt. Hugo vestigde met deze roman de aandacht op de armoedige levensomstandigheden van het volk. In het Nederlands verscheen De ellendigen.
Betekenis Hugo
Al wordt het merendeel van zijn werk nog maar weinig gelezen, het is terecht dat hij niet in de vergetelheid geraakt is. Waar veel kunstenaars een specifiek talent hebben, spreidde Hugo’s talenten zich uit over allerlei gebieden: hij was niet alleen een begaafd dichter, toneelschrijver en romancier, maar ook tekenaar: hij liet duizenden kunstwerken na. Verder speelde hij een belangrijke rol in de Franse maatschappij en wordt hij gezien als de leider van de romantiek in Frankrijk. Zijn invloed is dus enorm. Daarnaast is Hugo een groot stilist. Het is en blijft dan ook fascinerend om zijn werk te lezen.