Want alle verlies is winst

Menno ter Braak werd op 26 januari 1902 in Eibergen geboren. Zijn scherpe intellect en zijn roep om precisie in de kunst bezorgden hem de titel: 'Het geweten van de Nederlandse literatuur'.

Ter Braak was een veelschrijver. Niet alleen in kwantiteit, maar ook in het aantal onderwerpen dat hij behandelde. Naast literatuur, beeldende kunst en film, schreef hij ook over politiek en filosofie en was zijn eigen innerlijk ook onderwerp van woorden.

In 1932 richtte Ter Braak, samen met E. Du Perron, het tijdschrift Forum op. Hierin werd opgeroepen de toenmalige gekunstelde esthetiek af te wijzen en terug te keren naar integriteit en eerlijkheid. Ter Braak was een van de weinige echte essayisten in de Nederlandse literatuur. Zijn belangrijkste literaire essay Het carnaval der burgers (1930) wordt gekenmerkt door een meesterlijk ironisme en een afstandelijke creatieve stijl. Ter Braaks karakteristiek Nietzschiaans wantrouwen van politieke en religieuze dogma's wordt zonder meer duidelijk gemaakt in Politicus zonder partij (1934) en in Van oude en nieuwe Christenen (1937). Beide werken leggen de theorie voor dat massabewegingen geïnspireerd worden door haat of verontwaardiging.

Naast essays schreef hij ook enkele romans, zoals Dr. Dumay verliest. Hij wordt echter voornamelijk om zijn essays gelezen. Als hij al gelezen wordt, want onder andere door een felle campagne die W.F. Hermans bijna zijn hele leven tegen hem gevoerd heeft, wordt Ter Braak door sommige lezers gezien als een droog en ongeïnspireerd schrijver.

Toch is zijn invloed nog steeds merkbaar. Niet alleen doordat hij andere schrijvers ontdekte zoals Carry van Bruggen, Dèr Mouw en Paap, maar vooral ook door zijn invloed op een aantal vooraanstaande Nederlandse wetenschappers, waarvan Johan Goudsblom wellicht de bekendste is.

Hij had een groot respect voor de persoonlijke vrijheid en was anti militaristisch. Hierdoor, bijna vanzelfsprekend, ook een tegenstander van het nationaal-socialistische bewind van het derde rijk. Nadat de Duitsers in 1940 Nederland binnenvielen, pleegde hij op 14 mei zelfmoord.

Links

Uitgebreidere biografie bij het ING
Uitgebreidere biografie en teksten bij de DBNL

Bibliografie Menno ter Braak

1927 Menno ter Braak, H. Marsman e.a. aNti-schUnd. Utrecht. Aantal bladzijden: 46. Proza. Brochure gericht tegen het nieuwe tijdschrift NU.
1928 Kaiser Otto III. Ideal und Praxis im frühen Mittelalter. Proefschrift ter verkrijging van de graad van doctor in de letteren en wijsbegeerte aan de universiteit van Amsterdam. Amsterdam, Claussen.Aantal bladzijden: 247. Proefschrift.
1929 Cinema militans. Utrecht, De Gemeenschap. Aantal bladzijden: 144. Proza. Serie: Prisma-reeks; 2. Gebonden. Bevat: filmfoto's op 32 pagina's titelvignet door Joz. Cantré. Typografie verzorgd door: Ch. Nypels.
1930 Het carnaval der burgers. Een gelijkenis in gelijkenissen. Arnhem, N.V. Van Loghum Slaterus' Uitgeversmaatschappij. Aantal bladzijden: 273. Proza.
1931 Afscheid van domineesland. Brussel, A.A.M. Stols. Aantal bladzijden: 204. Proza. Serie: Standpunten en getuigenissen; 1. Gezet in de Caslon. Papier: 15 geschept. Gedrukt door: Jos. Vermaut te Kortrijk.
1931 De absolute film. Rotterdam, W.L. en J. Brusse's Uitgeversmaatschappij. Proza.
1931 Hampton Court. Rotterdam, Nijgh & Van Ditmar. Aantal bladzijden: 227. Proza. Gebonden. Stofomslag.
1931 Man tegen man. Brussel, A.A.M. Stols. Aantal bladzijden: 222. Proza. Serie: Standpunten en getuigenissen; 2. Gezet in de Caslon. Papier: 15 geschept. Gedrukt door: Jos Vermaut te Kortrijk.
1932 Demasque der schoonheid. Met een voorrede van E. du Perron. Rotterdam, Nijgh & Van Ditmar. Aantal bladzijden: 105, 3. Proza. Gebonden.
1933 Dr. Dumay verliest... . Rotterdam, Nijgh & Van Ditmar. Aantal bladzijden: 230. Proza.Gebonden.
1934 Politicus zonder partij. Rotterdam, Nijgh & Van Ditmar. Aantal bladzijden: 288. Proza.
1935 De pantserkrant. Een tragicomedi van wapens, schrijfmachines en idealen. Gevolgd door een brief aan een vijandin van het toneel. Rotterdam, Nijgh & Van Ditmar. Aantal bladzijden: 125. Proza.
1935 Het tweede gezicht. Verzamelde essays. 's-Gravenhage, L.J. Boucher. Aantal bladzijden: 266. Essay. Bevat: portret.
1937 Douwes Dekker en Multatuli. Den Haag, Leopold's Uitgeversmaatschappij. In: De Vrije Bladen , veertiende jaargang, schrift 4 . Eerste druk. Aantal bladzijden: 31. Proza.
1937 Menno ter Braak en W.J.M.A. Asselsbergs. Het christendom. Twee getuigenissen in polemischen vorm. Gepubliceerd onder het pseudoniem Anton van Duinkerken voor wat betreft laatsgenoemde auteur. Den Haag, Leopold. In: De Vrije Bladen , veertiende jaargang, schrift 7 . Eerste druk. Aantal bladzijden: 31. Proza.
1937 Het nationaal-socialisme als rancuneleer. Assen, Van Gorcum. Aantal bladzijden: 28.Essay. Serie: Waakzaamheid; 7.
Van oude en nieuwe Christenen. Rotterdam, Nijgh & Van Ditmar. Aantal bladzijden: 282. Proza.
1938 De augustijner monnik en zijn trouwe duivel. Den Haag, H.P. Leopold's Uitgeversmaatschappij. In:De Vrije bladen , vijftiende jaargang, schrift 2 . Proza.
1938 In gesprek met de vorigen. Rotterdam, Nijgh & Van Ditmar. Aantal bladzijden: 279. Essay. Ingenaaid.
1938 Mephistophelisch. Maastricht, A.A.M. Stols. Eerste druk. Proza. Serie: Ursa Minor 4. Gebonden. Bevat: illustraties. Gezet in de Bembo romein en Garamond cursief. Papier: Old Colony Text Strathmore. Formaat: 155x230mm. Gedrukt door: Boosten & Stols. Oplage: 300 exemplaren.
1939 De nieuwe elite. 's-Gravenhage, H.P. Leopold's Uitgeversmaatschappij. In: De Vrije Bladen , zestiende jaargang, schrift 5 . Eerste druk. Aantal bladzijden: 36. Proza.
1943 De duivelskunstenaar. Een studie over S. Vestdijk. ['s-Gravenhage], [K.C. van Boeschoten en L.J. Zimmerman]. Eerste druk. Aantal bladzijden: 58. Proza. Serie: Astra Nigra Reeks; 1.
1944 Reinaert op reis. Essays. Gekozen door Fred Batten. Met een inleiding door Adriaan Morrien. Amsterdam, Het Zwarte Schaap. Eerste druk. Aantal bladzijden: 151. Essay. Bevat: Portret getekend door Emili Brumsteede. Oplage: 110 exemplaren. Clandestiene uitgave.
1945 Journaal 1939. Amsterdam, De Bezige Bij. Aantal bladzijden: 53. Proza. Ingenaaid.
1945 Menno ter Braak over waardigheid en macht. Politiek-culturele kroniek. Met een nawoord van A. ter Braak-Fabel. Amsterdam, De Bezige Bij. Aantal bladzijden: 157. Proza.Gekartonneerd.
1946 In gesprek met de onzen. Met een woord vooraf door A. ter Braak-Fabel. Rotterdam, Nijgh & Van Ditmar. Aantal bladzijden: 188. Proza. Gekartonneerd.
1949 Menno ter Braak en E. du Perron. Briefwisseling Ter Braak - Du Perron. Een bloemlezing. Amsterdam, G.A. van Oorschot. In: De Vrije Bladen, jaargang 20, schrift 2. Eerste druk. Aantal bladzijden: 110. Brieven.
1949 Verzameld werk deel III. Politicus zonder partij. Van oude en nieuwe christenen. Het tweede gezicht. Het nationaal-socialisme als rancuneleer. Het christendom. De augustijner monnik en zijn trouwe duivel. De nieuwe elite. Amsterdam, G.A. van Oorschot. Aantal bladzijden: 668. Proza. Gebonden. Stofomslag. Bevat: portret. Papier: dundruk op India paper.
1949 Verzameld werk deel V. Kronieken. Amsterdam, G.A. van Oorschot. Aantal bladzijden: 658. Proza. Gebonden. Stofomslag. Bevat: portret. Papier: dundruk op India paper.
1950 Menno ter Braak, C. Busken Huet, S. Carmiggelt e.a. Over Multatuli. Amsterdam, G.A. van Oorschot. Aantal bladzijden: 80. Proza. Het omslag heeft als titel: Multatuli en de rug Essays over Multatuli.
1950 Verzameld werk deel I. Het carnaval der burgers. Afscheid van domineesland. Man tegen man. Kaiser Otto III. Amsterdam, G.A. van Oorschot. Aantal bladzijden: 633. Proza.Gebonden. Stofomslag. Bevat: illustraties. Papier: dundruk op India paper.
1950 Verzameld werk deel II. Hampton Court. Dr. Dumay verliest... De pantserkrant. Cinema militans. De absolute film. Demasque der schoonheid. Amsterdam, G.A. van Oorschot. Aantal bladzijden: 646. Proza. Gebonden. Stofomslag. Bevat: portret. Papier: dundruk op India paper.
1950 Verzameld werk deel VI. Kronieken. Amsterdam, G.A. van Oorschot. Aantal bladzijden: 680. Proza. Gebonden. Stofomslag. Bevat: portret. Papier: dundruk op India paper.
1951 Verzameld werk deel IV. In gesprek met de vorigen. Douwes Dekker en Multatuli. De duivelskunstenaar. Verspreide artikelen. Critisch journaal. Beschouwingen van de toneelcriticus. Nagelaten werk. Amsterdam, G.A. van Oorschot. Proza. Gebonden.Stofomslag. Bevat: portret. Papier: dundruk op India paper.
1951 Verzameld werk deel VII. Kronieken. Amsterdam, G.A. van Oorschot. Aantal bladzijden: 663. Proza. Gebonden. Stofomslag. Bevat: portret. Papier: dundruk op India paper.
1962 Menno ter Braak, E. du Perron.Briefwisseling 1930-1940 deel I. Tekstverzorging en annotaties H. van Galen Last. Amsterdam,G.A. van Oorschot. Aantal bladzijden: 550. Brieven. Gebonden. Stofomslag. Papier: dundruk op India paper.
1964 Menno ter Braak en E. du Perron.Briefwisseling 1930-1940 deel II. Tekstverzorging en annotaties H. van Galen Last. Amsterdam, G.A. van Oorschot. Aantal bladzijden: 543. Brieven. Gebonden. Stofomslag. Papier: dundruk op India paper.
1965 Menno ter Braak en E. du Perron. Briefwisseling 1930-1940 deel III. Tekstverzorging en annotaties H. van Galen Last. Amsterdam, G.A. van Oorschot. Aantal bladzijden: 495. Brieven. Gebonden. Stofomslag. Papier: dundruk op India paper.
1965 Menno ter Braak, E. du Perron en Julien Weverberg. De briefwisseling tussen 1930-1940 van Menno ter Braak, Eddy du Perron en Julien Weverberg. Brussel. Aantal bladzijden: 27. Brieven.
1965 Het verraad der vlaggen. Ingeleid door H. van Galen Last. Amsterdam e.a., Querido e.a. Aantal bladzijden: 32. Proza. Serie: Kort en goed; 6. Bevat: illustraties. Bevat ook Andre Gide en de Jordaan; Ons speelgoed; Student en anti-fascisme; Uit het land van Gulbrandsen en Journaal 1939
1967 Menno ter Braak en E. du Perron. Briefwisseling 1930-1940 deel IV. Tekstverzorging en annotaties door H. van Galen Last. Amsterdam, G.A. van Oorschot. Aantal bladzijden: 731. Brieven. Gebonden. Stofomslag. Papier: dundruk op India paper.
1976 Willem Kloos, E. du Perron, M. ter Braak, S. Vestdijk en Jan van Nijlen. Beschouwingen over Arthur van Schendel. Uitgegeven ter gelegenheid van de publikatie van het Verzameld werk van Arthur van Schendel, voorjaar 1976. Samengesteld door de Commissie tot redactie van het Verzameld werk van Arthur van Schendel, bestaande uit C. Bittremieux, F.P. Huygens e.a. Brugge / Amsterdam, Orion / Meulenhoff. Aantal bladzijden: 63. Ingenaaid. Bevat grotendeels herdrukken.
1978 De Propria Curesartikelen, 1923 - 1925 door Menno ter Braak. Met een inleiding door Carel Peeters. 's-Gravenhage, BZZTôH. Aantal bladzijden: 411. Proza. Garenloos.
1980 De artikelen over emigrantenliteratuur 1933 - 1940. Bijeengebracht en ingeleid door Francis Bulhof. 's-Gravenhage, BZZTôH. Eerste druk. Aantal bladzijden: 244. Proza. Garenloos.
1992 De draagbare Ter Braak. Samengesteld en ingeleid door Eep Francken. Amsterdam, Promotheus. Aantal bladzijden: 297. Proza.
1993 De bekoring der inconsequentie. Vier essays met inlegvel. Doorwerth, Reigersbergh. Serie: Reisenbergh-edities; 10. Oplage: 55 genummerde exemplaren.
1996 Menno ter Braak, Frans Coenen, J. Greshoff, Van Holkema & Warendorf, H. Marsman, S. Vestdijk, Gillis Dorleijn e.a. redactie. 'Wat een degradatie, om van een Forum op een blad vol wijven terecht te komen'!. Briefwisseling tussen Menno ter Braak, Frans Coenen, J. Greshoff, Van Holkema & Warendorf, H. Marsman en S. Vestdijk over de reorganisatie van het letterkundig maandschrift Groot Nederland in 1935. Bezorgd door Sjoerd van Faassen. Den Haag / Amsterdam, Letterkundig Museum / Lubberhuizen, 1996. Brieven. Serie: Achter het boek; jaargang 28. Rugtitel: Briefwisseling over de reorganisatie van Groot Nederland.

© 2009 Antiqbook